Niektórzy mogli się spotkać z określeniem „mobbing”. Jednak kiedy można o nim mówić oraz kiedy środowisko w pracy staje się dla pracownika szkodliwe? Z tym zjawiskiem spotykamy się głównie w zakładach pracy, ale może wystąpić także w szkole czy na uczelni.
Terminem „mobbing” określa się prześladowanie podwładnego lub współpracownika w miejscu pracy. Może on przybierać różne formy, jednak najczęściej jest to znęcanie się psychiczne. Oczernianie, przykre aluzje, upokarzanie oraz groźby, które powtarzają się i nasilają w ciągu miesięcy. Ma to na celu zniszczenie ofiary. Osobami, które mogą stosować mobbing często są ludzie na stanowiskach kierowniczych lub ludzie mający władzę nad pracownikami, jednak sprawcą prześladowań może być także współpracownik. Sprawcy tego zjawiska są bardzo dobrymi manipulatorami. Może on działać w „białych rękawiczkach”, czyli pośrednio. Kierować mogą nim: zazdrość w pracy, psychopatyczny charakter, posiadanie własnych, mocno skrywanych kompleksów.
Co może wskazywać na mobbing?
Mobberzy stosują różne taktyki znęcania się nad swoją ofiarą, zaliczamy do nich:
- taktyka upokorzenia:
nieuzasadniona krytyka, zniesławienie, wyśmiewanie, nieodpowiednie żarty, obraźliwe gesty, sarkazm, publiczne krytykowanie wyglądu,
- taktyka zastraszenia:
zakaz robienia przerw pod groźbą utraty pracy, groźby ustne, używanie wulgaryzmów, stosowanie przemocy fizycznej, przymusowe zostawanie po godzinach pracy, zastraszanie zwolnieniem z pracy,
- taktyka pomniejszenia kompetencji,
- taktyka izolacji,
- taktyka utrudniania wykonywania pracy
W momencie narastania mobbingu wzrasta częstotliwość i różnorodność stosowanych metod. Zaczyna się od sporadycznych objawów agresji pośredniej – ciężkiej do zauważania także przez ofiarę. Z czasem ataki nasilają się i mogą przejść do agresji bezpośredniej. Sprawca mobbingu angażuje wtedy w cały proces pojedynczych pracowników aż do tworzenia coraz szerszego kręgu osób.
Prześladowanie możemy podzielić na następujące fazy:
- Faza pierwsza: niewielki konflikt zaczyna rozwijać się i narastać. Jednak nie zawsze można wyodrębnić wyraźny konflikt,
- Faza druga: obojętność świadków, przyzwolenie na coraz agresywniejsze zachowania, manipulacja,
- Faza trzecia: ofierze przypisuje się winę za pojawiające się problemy,
- Faza czwarta: wyeliminowanie ofiary z miejsca pracy, a niekiedy także z rynku pracy.
Przemoc psychiczna w miejscu pracy często prowadzi do mniejszej efektywności pracy, uszczerbek na wizerunku firmy, straty moralne, złe relacje między współpracownikami. U osób mobbingowanych występuje stres psychologiczny, który objawia się lękiem, niepokojem, dolegliwościami psychosomatycznymi. Charakterystyczne jest też obniżenie poczucia własnej wartości i wiary w siebie, nieufność, utrata poczucia sensu prac. W przypadku szczególnie silnego mobbingu mogą to być objawy zbliżone do stresu pourazowego. Dłuższy wpływ prześladowań w pracy może sprawić, że ofiara coraz częściej będzie przebywać na zwolnieniu lekarskim, skutkować odejściem z pracy, ale także do depresji. Może prowadzić nawet do myśli samobójczych. Zachwianiu ulega poczucie własnej tożsamości, związane z rolą zawodową i relacjami społecznymi. Utrata pracy w wyniku mobbingu łączy się nie tylko z utratą środków utrzymania, ale także z utrudnionym odbudowaniem więzi zawodowych i powrotem do pracy. Osoba doświadczająca tego typu stresu może przenosić swoje emocje do relacji rodzinnych, w skutek czego wrasta napięcie w domu.
Mobbing nigdy nie powinien być lekceważony. Ma on wpływ nie tylko na jedną osobę, ale również na innych współpracowników, jak i na całą firmę. Zjawisko to jest regulowane prawnie, więc nie powinniśmy bać się interweniować. Osoba doświadczająca mobbingu może skorzystać z pomocy specjalisty, który pomoże uporać się ze skutkami prześladowania.
Artykuł powstał we współpracy z psychiatrami z Empatio: http://psycholog-ms.pl/specjalizacje/psychiatra/
